© Warner

De ironie van Roxy Dekker

De muziek van Roxy Dekker is aanstekelijk en bevat een schijnbaar progressieve boodschap. Maar ironie maakt meer kapot dan je lief is.

Geplaatst op 12-6-2024.

Dertig worden is ook een soort sterven. Het leven van de twintiger is open en dynamisch, kolkend en bruisend; maar ongerichte energie kan niet eeuwig stromen, en langzaam stolt alles dat vloeibaar was. Het leven wordt op orde gebracht, de oude vrijheid vervaagt. Voor je het weet ben je dertig en heb je een taartschep.

Binnenkort zal ik ook de dertig passeren en transformeren in een oude lul. Op zich niet zo erg: taartscheppen zijn best handig. Het enige nadeel dat ik kan bedenken is de mentale afstand tot twintigers. Als je jong bent, wil je niet per se gezien worden met oude lullen van dertig (bah). Beter om ze te negeren, nietwaar?

Ik ga er dus vanuit dat dit mijn laatste kans is om iets over jongeren te zeggen voor ze mij definitief afschrijven en mijn commentaar met een ok, boomer terzijde schuiven.

Natuurlijk zijn er al vele diepgravende onderzoeken naar onze jeugd gedaan. Haar psychologische toestand, haar politieke overtuigingen en haar modus operandi zijn uitvoerig gedocumenteerd door experts. Bergen bewijs zijn al verzameld en doorgespit. Enorm veel werk, petje af.

Klinkt wel vermoeiend.

Daar ga ik dus niet mee proberen te concurreren. Stellingen goed en uitgebreid onderbouwen, dat doe ik wel als ik een oude lul ben, nu geen tijd voor. Nee, we gaan vandaag proberen de essentie van de jeugd te vangen met een absoluut minimum aan bewijs: de songteksten van Roxy Dekker.

Een bloemlezing van Roxy Dekker

Wie is in ’s hemelsnaam Roxy Dekker? vraag je je misschien af (waarschijnlijk omdat je oud bent). Nou boomer, ze is een singer-songwriter die heel populair is op TikTok. Haar nummers vertellen over het leven van — eerlijk is eerlijk — bevoorrechte jongeren. Neem het nummer Anne-Fleur-Vakantie. Hierin is Anne-Fleur niet de naam van de hoofdpersoon, maar een archetype van een jonge, moderne vrouw zonder al te veel zorgen:

Even naar de Zaar
Voor wat nieuwe zomerkleding (oh, ik heb echt kleding nodig)
Ik heb geen geld, dus vraag aan papa
Voor een kleine lening (Hé pap, mag ik misschien wat geld lenen?)
Ik betaal het terug zodra ik uitbetaald ben (ha, dacht het niet!)
Ik geniet van het leven, Anne-Fleur is wat ik ben (Anne-Fleur)

Met al dat beschikbare geld wordt een luxe levensstijl onderhouden, met bijbehorende vakanties naar Ibiza:

HDP op een terrasje, blote benen, baseball-jasje
Roep de ober: "Doe mij maar een esma" (mag ik één esma, alsjeblieft?)
Leuke kakkers, hemd van Ralphie, oude zomerhits, nostalgie
Gaan we uit, dan gaan we naar de Nova (slet's go!)

Het zou te ver gaan om al deze termen proberen te verklaren. Voor ons is het voldoende om te noteren dat deze levensstijl opgewekt hedonistisch is. Er wordt volop geconsumeerd en zo nu en dan geflirt met leuke kakkers die — ik citeer — Jan-Willem of Roderick heten.

Ook in Dekkers nummer Satisfyer is het een en al gezelligheid:

Ik doe een drankje ergens op het plein
Straks nog naar een feestje met Fleur en Willemijn
Maar iets dat houdt me tegen, niemand mag het weten
Ik moet nog ergens zijn, Houdini, ik verdwijn (poef)

Waar ze naartoe verdwijnt? Mogelijk Jan-Willem of Roderick.

Nee, ik wil nog lang niet slapen, nee nee
Toch zit ik op je kamer, ey-ey
Je buren gaan me haten, o nee
Kom liggen, hoezo sta je?
Je bent m'n satisfyer

En dan wordt het toch opeens een beetje progressief. Uit deze tekst spreekt een moderne opvatting van seksualiteit. Het genieten van seks wordt expliciet vanuit een vrouwelijk perspectief voorgesteld, trekt het daarmee uit de taboesfeer, en maakt het makkelijker voor een generatie die deze teksten mee kan schreeuwen om ernaar te handelen. Tuurlijk, dit genot wordt opgeëist door een vrouw die het leven in de grachtengordel van Amsterdam kan betalen, niet per se een personage waarin iedereen zich kan herkennen. Maar wie die dimensie van uitsluiting negeert, kan in Satisfyer een boodschap voor seksuele emancipatie terugvinden.

De emancipatie wordt ook nog eens financieel in Sugardaddy:

Je zegt me Schat geef effetjes je pas
Dan haal ik nog een rondje voor de guys

En ik kan alles voor je lakken als jij voor me kan zakken
De rollen zijn nu omgedraaid

Ook al zijn steeds meer vrouwen financieel onafhankelijk, er is nog steeds een verschil met de mate waarin mannen zelfstandig zijn. De culturele erfenis van die tweedeling wordt hier bevochten en omgedraaid. Wie de levensstijl van Dekkers nummers nastrevenswaardig vindt, hoopt op een wereld waarin man en vrouw meer gelijk zijn.

Ondergraving door ironie

Dus wat zegt dit alles ons over Gen Z? Is de generatie progressief? Ziet ze man en vrouw als gelijkwaardig? Negeert ze met de focus op feminisme het conflict tussen arm en rijk?

Het is moeilijk te zeggen. Ik leg het uit.

Gen Z is opgegroeid met internet. Roxy Dekker is als artiest het product van TikTok. We kunnen haar dus amper verwijten dat haar teksten een mix zijn van Nederlands en Engels, met hier en daar wat hippe afkortingen (afko’s voor de kenners). Dit alles maakt het voor taalpuristen bijna onverdraaglijk naar Dekker te luisteren. Ik kan me alleen maar voorstellen dat drs. P zich omdraait in zijn graf als sta je wordt gerijmd op satisfyer. Op een gegeven moment kan je dan de vraag stellen: hoe serieus is dit nou allemaal bedoeld?

Sugardaddy lijkt op het eerste gezicht traditionele genderrollen om te draaien, maar door dit expliciet te benoemen en nadrukkelijk tijdelijk te maken, kan je ook beargumenteren dat de bestaande ongelijkheid wordt bestendigd.

En wie leeft er nou als een echte Anne-Fleur? Niemand, het is een stereotype. Is de feministische boodschap dan ook eigenlijk voor niemand bedoeld? Het kan immers ook bedoeld zijn als satire van de opvattingen van woke mensen in Amsterdam, mooi verpakt in een aanstekelijk nummertje, niet iets om al te serieus te nemen.

Dat is het gevaar van de ironie waar Gen Z zich in hult: alles wordt drijfzand. Als de ironie ver genoeg is doorgevoerd, zeg je eigenlijk niets meer. Inhoud doet er niet meer toe, alleen succes telt. Wilde je met nummers over stereotypen echt iets veranderen, of moet het gewoon leuk zijn en goed scoren?

En wil je met een stukje over Roxy Dekker echt een hele generatie duiden?

Nee, het is allemaal maar een grapje.